Op 26 maart waren Jouke van der Veen en Martha van der Broek uit Almelo op bezoek in Middelstum. Zij zochten het verleden van hun (schoon)familie Van der Broek.
Hieronder volgt het (ingekort) verhaal van Jouke.
Schoonvader Meine van der Broek werd geboren op 26 december 1909 in Oldeberkoop en overleed daar op 15 november 1972. Ik ben getrouwd met de jongste dochter Martha van der Broek en heb mijn schoonvader gekend in de korte periode 1968-1972.
In het gezin Van der Broek was bekend dat vader Meine in de dertiger jaren een periode in Middelstum had gewerkt. Hoe Meine in Middelstum terecht kwam is bij ons niet bekend. Misschien heeft het een rol gespeeld dat architect Sietze Veenstra uit Langezwaag afkomstig was en wellicht niet onbekend was bij de gebr. Van der Broek. Uit een aanbevelingsbrief van Veenstra (bijlage 1) blijkt dat Meine in de periode november 1933 – november 1934, en ook nog eens tijdens een korte periode van januari 1936-februari 1936, in Middelstum verbleef. Niet geheel duidelijk is of hij in dienst van de gemeente Middelstum of in dienst van architect Veenstra was. De aanbevelingsbrief, zonder gemeentekenmerken, is geschreven door Veenstra op 15 februari 1936.
In ons bezit is een pentekening van de Asingapoort (bijlage 2), gemaakt door Meine van der Broek (gesigneerd met “MvdB”) . Het familieverhaal was altijd dat de tekening was gemaakt tijdens een lang weekend in Middelstum. Dat laatste klopt met de datum op de tekening: 18-2-1934, een zondag.
Wij liepen al lang met de gedachte rond om eens een bezoek aan Middelstum te brengen om “praktijkervaring op te doen”, hoe het zo’n 90 jaar geleden geweest moet zijn om in Middelstum te werken en daar in de kost te verblijven.
De avond voor het bezoek aan Middelstum namen wij het boek over architect Veenstra door. Wat schetste onze verbazing: op blz. 30 staat ook een pentekening van de Asingapoort afgebeeld (bijlage 3), gemaakt door Veenstra in 1934, bijna identiek maar toch ook weer anders dan die van Meine van der Broek.
Het leek ons het beste om ons bezoek aan Middelstum te beginnen bij de voormalige Borg Ewsum, met daar de prachtige boerenschuur uit 1932, ontworpen door Veenstra. Daar vroegen we naar een contact mogelijkheid met de Historische Vereniging Middelstum. Een vriendelijke dame van Werkpro Ewsum gaf ons het telefoonnummer van Jetze Smit. Na de binnenkant van de grote schuur op ons eigen houtje te hebben bekeken, wandelden we langs molen De Hoop richting het centrum, langs Herberg in de Valk naar de Asingapoort en vervolgens naar het woonhuis Burchtstraat nr. 40 waar Veenstra van 1930 tot in 1933 gewoond heeft. En nu dus bewoond door Jetze Smit.
De plek van de voordeur van woonhuis Burchtstraat 40 is ongeveer de locatie van waaruit de tekeningen van de Asingapoort moeten zijn gemaakt. Een opvallend verschil is de boom links voor het woonhuis naast de poort op de tekening van Meine terwijl die ontbreekt op de tekening van Veenstra. Wie wie heeft gestimuleerd om de Asingapoort te tekenen, zal wel nooit echt duidelijk worden. Wij weten ook niet waar Meine onderdak vond tijdens zijn verblijf in Middelstum. Het zou het woonhuis Burchtstraat 40 geweest kunnen zijn. Volgens het boek van Bertus Fennema over architect Veenstra was Sietze al in 1933 verhuisd naar Brouwerslaan nr. 4.
Onze verdere tocht door Middelstum ging, na koffie met gebak bij Bakkerij Post, terug naar de Asingapoort, langs de oude grondvesten van de Asingaborg naar de St. Hippolytuskerk. Iets verderop werd er gelast in de zijtuin van Schoolstraat huis nr. 5, met het mooie geveltje. De lasser bleek de heer Henk Aikema te zijn, kleinzoon van timmerman Aikema, die in 1932 aan architect Veenstra opdracht had gegeven om het dubbele woonhuis Brouwerslaan 2-4 te ontwerpen. De heer Aikema herinnerde zich heer Veenstra nog goed. Op aanwijzingen van Aikema zijn we naar de Openbare Lagere School aan de Geertruida Alberdastraat nr. 5 gelopen.
Waarschijnlijk is Meine van der Broek bij de opening van deze school in 1937 aanwezig geweest, gelet op de foto met tekst die op de aanbevelingsbrief van Veenstra wordt bewaard.
Tenslotte zijn we teruggelopen, langs de doopsgezinde kerk, Herberg in de Valk en hoek Brouwerslaan/Onno van Ewsumlaan (met een concentratie aan mooie woonhuizen in de stijl van de Amsterdam School) naar onze auto die geparkeerd stond aan de Oosterburen.
Jouke van der Veen
Almelo, april 2025
