Over de Vereniging

De Historische Vereniging Middelstum is opgericht op 27 oktober 2011. Op dit moment bestaat de vereniging uit meer dan 200 leden en 8 bestuursleden.Het logo stelt de begrenzing van de oude gemeente Middelstum voor, met Hippolytus als beschermheilige in het midden afgebeeld.

Video archief
Beeldbank
HVM op facebook

Hippolytus als beschermheilige van Middelstum

De moderne wetenschap onderscheidt drie verschillende heiligen die ‘Hippolytus’ heten; ze worden op 13 augustus herdacht en ze komen alle drie uit Italië:


1. Hippolytus van Porto, bisschop en martelaar.
2. Hippolytus van Rome, aanvankelijk tegenpaus, later bekeerd en kerkvader.
Door zijn vele geschriften werd Hippolytus van Rome een van de grote kerkvaders. Zijn strenge houding tegenover de afgevallen christenen bracht hem in conflict met Paus Callixtus. Tenslotte heeft hij zijn aanhangers onderwerping aan de wettige Paus aangeraden. Verbannen naar Sardinië, stierf hij met Paus Pontianus als martelaar. Zij zijn in Rome begraven.
3. Hippolytus van Rome, omstreeks 250 n. Chr., soldaat en martelaar. Hij was de patroon van de gevangenbewaarders, van al wie met paarden omging en van de paarden zelf; zijn voorspraak werd ingeroepen bij allerhande kwalen. Hij wordt afgebeeld als Romeins soldaat, met schild en lans, waaraan soms een vaantje wappert; herhaaldelijk heeft hij een of meer paarden bij zich.

De meest waarschijnlijke is nummer drie.
Maar dan zijn we er nog niet: in de Griekse mythologie is Hippolytus Theseus’ zoon die een zeemonster moest bestrijden. Hij wist het dodelijk te verwonden, maar zijn paarden waren zo geschrokken, dat ze op hol sloegen, waarbij ze hun berijder aan de teugels meesleurden en vertrapten. De verhalen over de marteling lopen parallel met Hippolytus van Rome nr. drie.

Volgens de legende was deze Hippolytus van Rome gevangenbewaarder op het moment dat de beroemde martelaar Sint Laurentius daar werd vastgehouden. Hippolytus was zo getroffen door diens standvastigheid tijdens zijn folteringen dat hij zich door hem tot Christus liet brengen. Het gevolg was dat hij zich met alle negentien personeelsleden van zijn huishouding liet dopen. Van hen is alleen de naam van zijn min, Concordia, nog overgeleverd. Klinkt ons vertrouwd in de oren…
Hij was de patroon van de gevangenbewaarders, van al wie met paarden omging en van de paarden zelf; zijn voorspraak werd ook ingeroepen bij allerhande kwalen.

Van heilige tot wapenridder
Na de strijd van hertog Albrecht tegen de Friezen in 1396 kregen de burgers van Delft bij wijze van beloning hun eerder verloren rechten weer terug. De officiële akte is gedagtekend op 13 augustus: Sint-Hippolytusdag. Vanaf dat moment is ‘Hippoliet’, zoals hij vertrouwelijk heet in de Delftse volksmond, de stadspatroon. Daarmee werd hij ook de beschermheilige van de Oude Kerk.
Een plaatje uit het Delfts gemeentearchief geeft verder uitkomst: deze ridder lijkt wel erg veel op onze Hippolytus, met harnas en wapen, een moderne ridder voor die tijd.
Vooruit maar weer, nummer drie dan maar: Historie is invullen..

De eigenerfden (grondbezitters) en hoofdelingen van het Oosterambt – een onderdeel van het Hunsingo – kwamen van oudsher bijeen in de kerk van Middelstum. Deze kerk was – als een van de vier in Nederland – ook gewijd aan de Heilige Hippolytus. In de 17e en 18e eeuw werd de heilige ook gevoerd door het voornaamste geslacht ter plaatse, Lewe, en later als wapen van Middelstum voor het officieel bevestigd werd.

Middelstum en Hippolytus
Het toeval wil dat in de derde eeuw na Christus
– dezelfde eeuw waarin Hippolytus leefde – Ptolemaeus “Nederland ontdekte”. Hij vond dat in het noorden van de lage landen een zeer beklagenswaardig volkje woonde dat moest leven in een gebied dat noch land noch water was.

Er zijn aanwijzingen dat deze ontdekkingsreiziger met “Mediolanium” Middelstum bedoelde en dat de naam Middelstum dan ineens 650 jaar ouder is en dus net zo oud als de eerste drie “Hippolytussen”.

Het logo van de Historische Vereniging Middelstum (ontworpen door Kees Wolthuis)

Het alter ego van Hippolytus – verbonden aan de voormalige gemeente Middelstum (1795-1990) is een tijdje buiten beeld geweest. We kunnen hem nu gelukkig weer opnemen als beschermheilige van een equivalent van de oude gemeente, nl. de Historische Vereniging Middelstum. Wij hopen dat hij ons met open vizier bij wil staan en verdedigen bij alles wat we ondernemen.

We hebben Hippolytus “ge-upgrated”, en er een gestileerde en digitale versie van gemaakt. De vroeger al tot ridder getransformeerde Heilige is nog steeds lichtblauw, de kleur van staal, maar ook de kleur van lucht en inzicht. Het veld heeft niet meer de vorm van een wapen, maar de oppervlakte van de oude gemeente Middelstum in de kleur van de klei in de winter: grijs, met een vleugje paars, als teken tot inkeer met de blik naar het verleden en de toekomst.