Ewsum of De Oort is een voormalige borg bij Middelstum, in de Nederlandse provincie Groningen. Van de borg resteren alleen de kenmerkende geschutskoepel uit 1472 en een van de schathuizen. De borg wordt wel gezien als het stamslot van de familie Van Ewsum, maar dit is onzeker. Nazaat Wigbold liet later de borg Nienoord bouwen.
De borg wordt voor het eerst vermeld in een oorkonde uit 1371. In een oudere oorkonde uit 1353 wordt beweerd dat jonker Ewe (Ewo) uit Middelstum een kasteel had “in den Oert” (mogelijk op de plek van de huidige boerderij Oldenoord), dat door Groningers zou zijn “omgeworpen’, waarop de jonker in 1278 iets westelijker een nieuwe borg liet bouwen. Deze oorkonde is echter een vervalsing waarvan onzeker is of er ook waarheden in staan. Ewsum is een samentrekking van “Ewes heem/heim” (woonplaats). Ewes familie vernoemde zich daarop naar de borg; Ewesma. Opvallend detail is dat Ewes enige kind en dochter Menneke trouwde met Hidde (Hiddo) Tamminga van Hornhuizen en dat deze ook de naam Ewesma aannam; ene Ewe (waarschijnlijk de zoon van de eerder genoemde Ewe) had dit als huwelijksvoorwaarde afgedwongen van Hidde om te voorkomen dat zijn geslachtsnaam zou uitsterven. De familie Ewesma was een van de invloedrijkste Ommelander geslachten van de 14e tot de 16e eeuw. Hidde werd volgens Ubbo Emmius in 1428 eigenhandig gedood door Focko Ukena nadat zijn legertje een nederlaag had geleden tegen Ukena, waarop Ukena ter herstel van de familie-eer zijn dochter Bawe ten huwelijk gaf aan Hiddes zoon Ewe (Ewo). Het verhaal over zijn dood lijkt echter niet te kloppen want Hidde komt ook nog in 1431 in de annalen voor, zij het onder de naam Hidde Tamminga. Het huwelijk vond echter wel degelijk plaats. Menneke liet de borg mogelijk verbouwen na de dood van Hidde want in 1439, 1442 en 1443 wordt steen aangekocht, van geslechte borgen in de buurt. Waarschijnlijk was Ewsum oorspronkelijk een steenhuis, daar een dergelijk gebouw deels zichtbaar is achter de traptoren op een kopie van een schilderij uit rond 1600.
